Zwieńczeniem obchodów Święta Niepodległości w Szkole Podstawowej w Mokrem był udział w niezwykłej lekcji historii, którą przeprowadził Pan Ryszard Lis -dziennikarz, nauczyciel, poeta i pisarz, wieloletni dziennikarz Polskiej Agencji Prasowej, prezes tarnowskiego oddziału Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem – Pamięć o Auschwitz-Birkenau, a przede wszystkim wielki pasjonat historii, który potrafi opowiadać o historii swojego ukochanego Tarnowa z pasją.
Nasz gość w bardzo interesujący i ciekawy sposób opowiedział o pierwszym transporcie więźniów do Auschwitz, który wyruszył właśnie z Tarnowa 14 czerwca 1940 roku.
Dowiedzieliśmy się, że 81 lat temu, 14 czerwca 1940 roku w pierwszym transporcie do obozu zagłady Auschwitz Niemcy wywieźli z Tarnowa 728 więźniów politycznych –młodych mężczyzn, uczestników kampanii wrześniowej (którzy nie przekroczyli trzydziestego roku życia), członków organizacji konspiracyjnych, uczniów i studentów, którzy próbowali przedostać się na Węgry i dalej do Francji, aby podjąć walkę z Niemcami. Złapani trafili do tarnowskiego więzienia. W przeddzień, 13 czerwca, wywołano ich z cel, według przygotowanej wcześniej listy i przewieziono ciężarówkami z tarnowskiego więzienia do budynku dawnej łaźni żydowskiej, przed którą stoi dziś pomnik I Transportu do KL Auschwitz. Wojnę przeżyło 298 więźniów, zginęło 272, los 158 jest nieznany.Pierwsi więźniowie w obozie otrzymali numery od 31 do 758. Takich pociągów – transportów wyekspediowano z Tarnowa, co najmniej pięćdziesiąt. Z Tarnowa wyruszył też pierwszy transport kobiet do Auschwitz.
Historie wszystkich więźniów pierwszego transportu z Tarnowa można poznać dzięki projektowi „budka nietelefoniczna”, znajdującej się w pobliżu pomnika. Dostępna publicznie aplikacja dźwiękowa pozwala po wybraniu odpowiedniego numeru poznać losy więźnia. W sumie jest 728 nagrań, dokładnie tyle, ilu było więźniów oraz kilka dodatkowych, przypominających historię samego wydarzenia.
Pan Ryszard Lis omówił też działalność, jakie Towarzystwo Pamięć o Auschwitz-Birkenau prowadzi w ramach upamiętniania w Tarnowie miejsc związanych z tym tragicznym wydarzeniem.Uczniowie mogli również dowiedzieć się o odnalezionym wagonie, dokładnie takim samym modelu, który widnieje na zdjęciach z czasów wywozu więźniów oraz o swoich planach wyremontowania tego wagonu oraz urządzenia w nim muzeum pierwszego transportu do KL Auschwitz.
Corocznie 14 czerwca na dworzec kolejowy w Tarnowie wyrusza Marsz Pamięci trasą, którą 81 lat temu prowadzono więźniów pierwszego transportu do wagonów śmierci, a więc ul. Wałową, (wzdłuż której zawieszono ich nazwiska i zdjęcia), przez pl. Sobieskiego (gdzie umieszczono plansze informacyjne i kopie zdjęć dokumentujących tę gehennę), na dworzec kolejowy, gdzie stoi pomnik z nazwiskami więźniów. W dworcowej galerii BWA można zobaczyć wystawę obrazów nawiązujących do tych wydarzeń. Dla upamiętnienia tego dnia w Polsce obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady.
Tarnów każdego roku pamięta o tym historycznym wydarzeniu,będącym początkiem tragedii milionów ludzi, dzięki takim osobom jak Pan Ryszard Lis, który kultywuje i przypomina o historii swojej małej ojczyzny. Pan Ryszard Lis wiele lat zabiegał o to, aby plac, na którym stoi pomnik pierwszego transportu nosił nazwę Więźniów KL Auschwitz, a nie Oświęcimia.
Za swoją działalność w Towarzystwie Opieki nad Oświęcimiem – Pamięć o Auschwitz-Birkenau został nagrodzonych statuetką „Uskrzydlony” – nagrody corocznie przyznawanej przez Tarnowską Fundację Kultury oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi.
Spotkanie z panem Ryszardem było ciekawą lekcją historii. Dziękujemy za podzielenie się z nami swoją wiedzą.
