Zespół dworsko – parkowy w Straszęcinie
Opublikowano w dniu
Decyzja nr rej. A – 42 z dnia 24.09.2001 r., wpisu dokonał Wojewódzki Konserwator Zabytków w Przemyślu z siedzibą w Rzeszowie.
Obiekt położony jest w centralnym miejscu sołectwa Straszęcin w sąsiedztwie Kościoła parafialnego i budynku Zespołu Szkół Publicznych w Straszęcinie, ok. 2.5 km od zjazdu z autostrady A4. Dwór przebudowany został w pierwszej połowie XIX w. przez Atanazego Raczyńskiego, ówczesnego właściciela Zawady. Budynek jest murowany, piętrowy częściowo podpiwniczony, na planie prostokąta z balkonem na osi fasady głównej. Budynek dworku położony jest centralnie i rozdziela przyległy teren na część południową i północną – o zróżnicowanym układzie zieleni. Wokół budynku dworu znajduje się niewielki park ze starym drzewostanem. Po stronie południowej dworu układ zieleni utrzymany jest w typie „nowowłoskim” (aleja grabowa obiegająca z trzech stron partery kwiatowe przed dworem) z elementami naturalistycznymi (grupa modrzewi i akacji). Natomiast po stronie północnej występują małe grupy i pojedyncze okazy robinii, świerka i topoli, co świadczy o naturalistycznej kompozycji tej części parku. Wśród zachowanych okazów odpowiadających wiekiem kompozycji ogrodu z końca XIX wieku, znajduje się również pewna ilość drzew, zasadzonych w okresie powojennym. W części północnej zasadzenia te dokonane zostały w nawiązaniu do układu ogrodu (wzdłuż drogi wjazdowej jawory, oraz przy ścieżce do spichlerza lipy). Na szczególną uwagę w parku zasługują sędziwe letnie modrzewie i graby, których średnica przekracza 120 cm oraz jawory, topole, lipy, kasztanowce, jesiony, sosny, cisy, katalpy, magnolie i migdałowce. W całości wyróżnia się szczególnie aleja grabowa. Park, ze względu na unikatową roślinność w tym terenie, podlega ochronie. Obecny wygląd budynku dworu jest wynikiem prac remontowo – adaptacyjnych przeprowadzonych w latach – 1985 – 86 i w 2000 r.
Dnia 16 listopada 2010 roku została przekazana nieodpłatnie na rzecz Gminy Żyraków nieruchomość oznaczona jako działka 684/9 o obszarze 0,98 ha stanowiąca zespół dworsko – parkowy w Straszęcinie objęty wpisem do rejestru zabytków decyzją WKZ nr A-42 z dnia 24.09.2001 r. od Agencji Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa Oddział Terenowy w Rzeszowie. Zespół dworsko – parkowy w Straszęcinie wchodzi w skład Karpackiego szlaku ogrodów i domów historycznych.
